نحوه کاشت گیاهان دارویی در خانه

کاشت گیاهان دارویی در خانه، راهی ساده و لذت‌ بخش برای دسترسی به درمان‌های طبیعی است. بسیاری از این گیاهان نه ‌تنها خواص درمانی دارند، بلکه عطر و زیبایی خاصی به فضای خانه یا باغچه می‌بخشند. اگر فضای بزرگی در اختیار ندارید، نگران نباشید؛ بسیاری از گیاهان دارویی را می‌توان در گلدان نیز پرورش داد. در این مقاله با نکات کاربردی برای کاشت، نگهداری و بهره برداری از گیاهان دارویی در باغچه و گلدان آشنا می‌شویم.

بذر دارویی چیست؟

بذر دارویی به دانه‌هایی گفته می‌شود که از گیاهان معطر و شفابخش به‌دست می‌آیند و برای پرورش گیاهانی با خاصیت درمانی استفاده می‌شوند. این بذرها پایه‌گذار گیاهانی هستند که برگ، گل یا دانه آن‌ها می‌تواند در درمان بیماری‌های خفیفی مانند سرماخوردگی، سوختگی و ناراحتی‌های گوارشی مفید باشد. امروزه، همچنان کشت این گیاهان در باغچه‌های خانگی یا مزارع کوچک محبوب است، زیرا علاوه بر مصارف دارویی، رایحه خوش و زیبایی خاصی به محیط می‌بخشند.

مراحل کاشت گیاهان دارویی در باغچه و گلدان

اگر می‌خواهید همیشه به گیاهان دارویی تازه و معطر دسترسی داشته باشید، بهترین راه این است که یک باغچه یا چند گلدان مخصوص به آن‌ها اختصاص دهید. در ادامه با مراحل کاشت گیاهان دارویی آشنا می‌شوید.

انتخاب نوع گیاه

در قدم اول نیاز است نوع گیاه دارویی که کاربرد بیشتری برایتان دارد را مشخص کنید. بدین منظور می‌توانید لیستی از گیاهان دارویی که در آشپزی یا درمان‌های خانگی استفاده می‌شوند را تهیه کرده و براساس مدت زمان رشد، میزان نیاز به مراقبت و علاقه شخصی انتخاب کنید.

تحقیق درباره منطقه رشد گیاه

بررسی کنید که شرایط اقلیمی منطقه‌تان برای کدام گیاهان مناسب‌تر است. بعضی گیاهان چندساله مانند رزماری در مناطق گرم بهتر رشد می‌کنند، در حالی ‌که گیاهان یک‌ساله مانند شوید در بیشتر مناطق قابل کشت هستند. گیاهانی مثل نعناع یا گل‌گاوزبان که رشد سریعی دارند، بهتر است در گلدان کاشته شوند تا به بقیه گیاهان آسیب نزنند.

تصمیم‌ گیری درباره تعداد گیاه

تعداد بوته‌ها را بر اساس مصرف خودتان انتخاب کنید. اگر یک گیاه را زیاد استفاده می‌کنید (مثلاً ریحان برای پاستا)، چند بوته از آن بکارید. اما اگر کاربرد گیاهی محدود است، یکی دو بوته کفایت می‌کند. فضای باغچه و اندازه نهایی گیاه را هم حتماً در نظر داشته باشید.

خرید گیاه

برای برداشت بهترین گیاهان دارویی حتما باید خرید بذر باکیفیت را در الویت قرار دهید. اگر مبتدی هستید، خرید نشای آماده کارتان را راحت‌تر می‌کند. در صورت استفاده از بذر، حتماً قبل از گرم شدن هوا اقدام به کاشت بذر کنید. بذرها را بخیسانید، در ظرف مخصوص بکارید و در جای گرم نگه دارید تا جوانه بزنند. رعایت دمای مناسب و رطوبت خاک در این مرحله ضروری است.

کاشت گیاه

پس از انتخاب و آماده‌سازی بذر یا گیاه، نوبت کاشت بذر گیاهان است. در باغچه، خاک را شخم بزنید و زهکشی خوبی برای آن فراهم کنید. در گلدان نیز از خاک سبک و غنی استفاده کنید. گیاه را با دقت در عمق مناسب بکارید، به آن آب بدهید و در روزهای ابتدایی مراقبت بیشتری داشته باشید تا به خوبی جا بیفتد.

نحوه کاشت انواع گیاهان دارویی در باغچه و گلدان

انواع مختلفی از گیاهان دارویی وجود دارند که می‌توانید به راحتی آن‌ها را در باغچه خانه خود یا در گلدان پرورش دهید و از خواص بی نظیر آن‌ها بهره‌مند شوید. در ادامه به بررسی نحوه کاشت رایج ترین گیاهان دارویی می‌پردازیم:

بابونه

• گیاه آرامش و ترمیم کننده: بابونه با گل‌های سفید و مرکز زردش، یکی از بهترین گزینه‌ها برای کاشت در گلدان یا باغچه است. این گیاه علاوه بر زیبایی، با خواص ضد التهاب، ضدعفونی‌کننده و ضد اسپاسم خود، در تسکین دردهای گوارشی، بی‌خوابی و اضطراب کاربرد دارد.
• نحوه کاشت بابونه: برای شروع، بذر بابونه را در خاک سبک و غنی از مواد آلی بکارید. این گیاه در روزهای ابتدایی، گرمای محیط را ترجیح می‌دهد؛ بنابراین بهتر است ابتدا در فضای داخلی کاشته شود. پس از حدود ۶ تا ۸ هفته که نهال‌ها جان گرفتند، آن‌ها را به محیطی با نور مستقیم و جریان هوای خوب منتقل کنید. آبیاری هفته‌ای یک‌بار کافی است. پس از رشد، گل‌ها را بچینید، خشک کنید و برای تهیه دمنوش از آن‌ها استفاده کنید.

رزماری

•  تقویت حافظه با رایحه‌ای دلپذیر: رزماری علاوه بر کاربردهای دارویی، یکی از معطرترین گیاهان خانگی است که عطر آن به بهبود تمرکز و حافظه کمک می‌کند. همچنین در درمان سوءهاضمه و تقویت عملکرد کبد نقش دارد.
• نحوه کاشت رزماری: تکثیر رزماری بیشتر از طریق قلمه‌گیری انجام می‌شود، زیرا تولید بذر در آن نادر است. قلمه‌ها را در گلدانی با خاک زهکش‌دار و در معرض آفتاب مستقیم بکارید. این گیاه به آبیاری منظم اما با فاصله نیاز دارد. از آبیاری بیش از حد خودداری کنید.

گل همیشه بهار

• التیام‌دهنده پوست: این گل زیبا با رنگ‌های گرم زرد و نارنجی، گزینه‌ای عالی برای بهبود زخم‌ها، جوش‌های پوستی و التهاب‌هاست. خاصیت ضد سرطانی آن نیز در تحقیقات اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
• نحوه کاشت گل همیشه بهار: بذر گل همیشه بهار را در فصل بهار یا اواخر تابستان در خاک سبک و با زهکش خوب بکارید. این گیاه به نور خوب و آبیاری متوسط نیاز دارد. در خانه هم می‌توانید آن را در گلدان‌های آفتاب‌گیر نگهداری کنید.

اسطوخودوس

•  آرامش بخش و تصفیه‌کننده هوا: اسطوخودوس با گل‌های بنفش و رایحه‌ای خاص، تسکین‌دهنده اعصاب، ضد نفخ و خواب‌آور طبیعی است.
• نحوه کاشت اسطوخودوس: در فضای بیرونی، خاک شنی و آفتاب کامل برای رشد آن ایده‌آل است. اگر در گلدان کاشته می‌شود، حتماً سوراخ‌هایی برای تخلیه آب در کف گلدان ایجاد کنید. این گیاه نسبتاً مقاوم است اما در برابر باد شدید آسیب‌پذیر می‌باشد، بنابراین نیاز به محافظت دارد.

زنجبیل

• گرم‌کننده و ضد تهوع: زنجبیل یک گیاه ریشه‌ای مفید با طعمی خاص است که به گردش خون کمک کرده و در درمان تهوع و مشکلات معده موثر است.
• نحوه کاشت زنجبیل: زنجبیل تازه و سالم را انتخاب کنید. آن را خیس کرده، داخل دستمال مرطوب بپیچید و در کیسه پلاستیکی در مکانی تاریک قرار دهید تا جوانه بزند. سپس در گلدان دارای سنگ و زهکش خوب بکارید. زنجبیل به محیطی گرم و مرطوب نیاز دارد و برای باغچه‌های جنوبی گزینه مناسبی است.

جینسینگ

• محرک بدن و ذهن: این گیاه که در طب سنتی آسیایی جایگاه ویژه‌ای دارد، برای تقویت سیستم ایمنی، رفع خستگی و استرس بسیار توصیه می‌شود.
• نحوه کاشت جینسینگ: جینسینگ رشد کندی دارد و نیازمند خاکی با زهکشی بالا و غنی از مواد آلی است. محیط نیم‌سایه برای آن مناسب است. آبیاری باید منظم باشد ولی از خیس شدن دائمی خاک خودداری شود. اگر به پرورش طولانی‌مدت علاقه‌مند هستید، جینسینگ گزینه‌ای ارزشمند است.

گل گاو زبان

• دوست‌دار اعصاب و کلیه‌ها: این گیاه معروف با گل‌های آبی یا بنفش، خاصیت آرام‌بخشی دارد و به تقویت کلیه‌ها کمک می‌کند. مصرف دم‌کرده آن برای کاهش استرس بسیار مفید است.
•  نحوه کاشت گل گاو زبان: ابتدا بذر مرغوب را تهیه کرده، در گلدانی حاوی ترکیب خاک رسی، شنی و کمی خاک سبک بکارید. روی گلدان را با پلاستیک بپوشانید تا رطوبت حفظ شود. پس از رشد اولیه، آبیاری را در فواصل ۶ تا ۷ روزه انجام دهید. این گیاه مقاوم به خشکی است اما نباید خاک آن کاملاً خشک شود.

آویشن

• طعم‌دهنده طبیعی و ضد باکتری: آویشن نه ‌تنها در آشپزی محبوب است، بلکه در درمان مشکلات تنفسی و گوارشی نیز مؤثر می‌باشد. خواص آنتی‌بیوتیکی آن، آن را به یک گیاه دارویی تمام‌عیار تبدیل کرده است.
• نحوه کاشت آویشن: در گلدان کوچک یا گوشه‌ای از باغچه با نور کامل آفتاب، بذر آویشن را بکارید. خاک باید سبک و دارای زهکش مناسب باشد. آبیاری را زمانی انجام دهید که خاک خشک شده باشد. این گیاه رشد کمی دارد و برای فضای آپارتمانی عالی است. برای حفظ رطوبت خاک گلدان، می‌توانید یک جزیره گلدانی درست کنید.

بیشتر بخوانید: در صورت تمایل می‌توانید درباره نحوه درست کردن جزیره برای گلدان ، مقاله مربوطه را مطالعه کنید.

قاصدک

• پاک‌کننده طبیعی کبد و کلیه‌ها: قاصدک با برگ‌های سبز و گل‌های زرد روشن، گیاهی مفید برای دفع سموم بدن و کمک به عملکرد کبد است. همچنین برای کنترل چربی خون و کمک به گوارش نیز استفاده می‌شود.
• نحوه کاشت قاصدک: بذرها را در فاصله ۱۵ تا ۲۳ سانتی‌متری از یکدیگر در باغچه بکارید. اگر قصد دارید گیاه گسترش پیدا کند، هر چند هفته بذرپاشی مجدد انجام دهید. قاصدک به نور کامل آفتاب نیاز دارد و به آبیاری زیاد نیاز ندارد. یک گیاه مقاوم و کم‌توقع برای هر باغچه‌ای است.

نکات مهم برای کاشت گیاهان دارویی در باغچه و گلدان

• گیاهان مهاجم را در گلدان بکارید: گونه‌هایی مثل نعناع و بومادران تمایل به گسترش زیاد دارند و باید در گلدان‌های جداگانه کاشته شوند.
• از خاک با زهکشی خوب استفاده کنید: ترکیب خاک با مقداری ماسه یا خاک برگ مانع از پوسیدگی ریشه‌ها می‌شود.
• نور خورشید را فراموش نکنید: بیشتر گیاهان دارویی روزانه به حداقل ۶ ساعت نور مستقیم نیاز دارند.
• گلدان را درست پر کنید: ابتدا سه‌چهارم گلدان را با خاک پر کنید، سپس بعد از کاشت، فضای باقی‌مانده را با خاک برگ پر کنید.
• آبیاری به‌اندازه و دقیق باشد: خاک همیشه باید مرطوب بماند، ولی هیچ‌وقت غرق‌آب نشود.
• جوانه‌ها را با اسپری آبیاری کنید: برای جلوگیری از آسیب به نهال‌های تازه، از اسپری آب استفاده کنید.
• بر اساس نوع گیاه برداشت کنید: برخی گیاهان را می‌توان مرتب چید، اما برخی نیاز به زمان دارند و باید در فصل مناسب برداشت شوند.
•  بعد از برداشت حتماً آبیاری کنید: این کار باعث تحریک گیاه به رشد دوباره و قوی‌تر می‌شود.
•  گیاهان را قبل از مصرف خشک کنید: آن‌ها را در مکانی تاریک و خشک آویزان یا از خشک‌کن گیاه استفاده کنید.
• از نور و رطوبت هنگام نگهداری دوری کنید: گیاهان خشک‌شده باید در ظرف دربسته و دور از نور خورشید نگهداری شوند.

بیشتر بخوانید: در صورت تمایل می‌توانید درباره نحوه کاشت گیاهان دارویی در خانه ، مقاله مربوطه را مطالعه کنید.

آیا طبع گیاهان دارویی در شیوه نگهداری آن‌ها تاثیر دارد؟

بله، طبع گیاهان دارویی بسته به گرم، سرد، خشک یا تر بودنشان تا حد در نحوه نگهداری آن‌ها تاثیرگذار خواهد بود. البته این موضوع بطور قطعی نیست و ممکن است بسته به نوع گیاه در مواردی صدق نکند. گیاهان با طبع گرم و خشک مانند آویشن یا نعنا، معمولاً اسانس بالایی دارند و باید در محیطی خشک، خنک و دور از نور نگهداری شوند تا خواصشان حفظ شود.

در مقابل، گیاهان با طبع سرد و تر مثل گل گاوزبان یا بنفشه نسبت به رطوبت و گرما حساس‌ترند و بهتر است زودتر مصرف شوند. به‌طور کلی، آگاهی از طبع گیاه کمک می‌کند تا شرایط بهتری برای نگهداری و استفاده از آن فراهم شود و ارزش دارویی آن حفظ گردد. 

کلام آخر

با رعایت نکات ساده‌ای که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد، می‌توانید به ‌راحتی باغچه‌ای کوچک از گیاهان دارویی در خانه خود داشته باشید. این گیاهان نه ‌تنها کاربرد دارویی دارند، بلکه حس طراوت، آرامش و زندگی را به محیط اطراف شما هدیه می‌دهند. فرقی نمی‌کند فضای بزرگی داشته باشید یا فقط چند گلدان روی بالکن؛ با کمی دقت و علاقه، دنیایی از عطر و خاصیت در دسترس‌تان خواهد بود.